Filtr puszkowy przypomina… puszkę. Przynajmniej z zewnątrz, gdyż w środku znajduje się co najmniej kilka elementów. Najważniejszym z nich jest materiał filtrujący – złożony w akordeon, dzięki czemu jego powierzchnia staje się większa. Materiał zatrzymuje zanieczyszczenia, które wraz z olejem dostają się do puszki przez małe otwory w górnej części. Dużym otworem natomiast płyn wraca do silnika.

Z czasem materiał filtrujący zapycha się. Gdy jest już na tyle zużyty, że przestaje przepuszczać ciecz (z czym mogą być problemy zwłaszcza przy nierozgrzanym silniku), do akcji wkracza zawór przelewowy (bypass), znajdujący się wewnątrz puszki. Umożliwia on przepływ oleju niefiltrowanego. Lepsze to niż całkowity brak smarowania, który byłby katastrofalny dla silnika.

Bardzo ważny jest także gumowy zawór przeciwzwrotny, znajdujący się w wewnętrznej części puszki, blisko jego górnej pokrywy. Jego funkcją jest zapobieganie przedostawaniu się brudnego oleju z powrotem do już wyłączonego silnika. Pozwala on także zatrzymać nieco oleju w puszce, szybciej dotarł on do silnika przy kolejnym rozruchu. Nie każdy filtr puszkowy posiada jednak taki zawór – zaopatrzone w niego są jedynie te, które montuje się „do góry nogami” albo w pozycji bocznej.

Część filtrów oleju posiada ponadto zawór eko, także zapobiegający uruchamianiu silnika „na sucho”, przechowujący już oczyszczony olej aż do kolejnego rozruchu pojazdu. Korzyścią wynikającą z posiadania tego zaworu jest skrócenie czasu potrzebnego na dostarczenie porcji oleju do silnika. Jako że znajduje się on już w „czystej” części puszki, trafia do komory szybciej niż olej nieoczyszczony, zatrzymany przez zawór przeciwzwrotny